Fortepian został wynaleziony przez Bartolomeo Cristoforiego.
Jest to jeden z najbardziej popularnych i najważniejszych instrumentów, jakie kiedykolwiek wynaleziono. Można by pomyśleć, że jego wynalazca jest znaną osobą, tak jak Aleksander Graham Bell lub Thomas Edison, których wynalazki służą nam do dziś. Niestety mało kto wie, że to właśnie Cristofori wynalazł fortepian.
Wynalazca tego instrumentu klawiszowego, który inspirował Beethovena, Rachmaninowa czy Liszta, jest człowiekiem, o którym prawdopodobnie nigdy nie słyszeliście.
Bartolomeo Cristofori urodził się w Padwie w 1655 roku. Istnieje niewiele dokumentów, które mogłyby nam coś powiedzieć o jego życiu przed 1688 r., kiedy zaczął pracować dla księcia Ferdynanda Medici. Był spadkobiercą jednej z najpotężniejszych rodzin w Toskanii.
W tym czasie pracował już jako lutnik. Książę zatrudnił go, aby dbał o jego kolekcję instrumentów i prawdopodobnie też, dlatego że słyszał, iż Cristofori był genialnym wynalazcą.
Table des matières
Pierwszy fortepian
Pierwsza wzmianka o fortepianie pojawia się w spisie instrumentów należących do księcia Ferdynanda z 1700 roku.
W notatce po włosku było napisane:
Un Arpicembalo di Bartolomeo Cristofori di nuova inventione, che fa’ il piano, e il forte, a due registri principali unisoni, con fondo di cipresso senza rosa…
A tak brzmi polskie tłumaczenie:
“Arpicembalo” Bartolomeo Cristoforiego to nowy wynalazek, który jest w stanie grać zarówno cicho jak i głośno, z podwójnymi strunami usnisono, z cyprysową płytą dźwiękową bez (wycięcia w kształcie) róży…
Skąd się wzięła nazwa “fortepian”?
Jak zapewne zauważyliście, zwrot “cicho i głośno” po włosku brzmi “il piano, e il forte”. Stąd pochodzi nazwa fortepianu, ponieważ może on produkować zarówno “piano”, jak i “forte”.
Pierwsze fortepiany bardzo się różnią od swoich współczesnych wersji: nie miały pedałów, ich klawiatura była znacznie krótsza, a sam instrument był o wiele mniejszy.
Gdybyście usłyszeli dźwięk jednego z tych wczesnych fortepianów, to bylibyście zaskoczeni. Były dużo cichsze i dużo mniej dźwięczne niż nowoczesne fortepiany, takie jak np. Steinway.
Jak powstaje dźwięk w fortepianie?
W przeciwieństwie do klawikordu (starożytnego instrumentu klawiszowego) dźwięk fortepianu jest wytwarzany przez uderzenia młoteczków w nastrojone struny.
Kiedy muzyk naciska klawisz, tłumik uwalnia strunę, a młoteczek uderza w nią, tworząc dźwięk. Po zdjęciu palca z klawisza tłumik wraca do struny, uniemożliwiając jej dalsze wibracje.
Pedał sustain w nowoczesnych fortepianach podtrzymuje tłumiki tak, że nawet gdy pianista przestanie naciskać klawisz, struna będzie nadal wibrować, przez co dany dźwięk trwa dłużej.
W dzisiejsze fortepianach młoteczki działają zasadniczo tak samo jak w pierwszym instrumencie Cristoforiego sprzed lat.
Dlaczego fortepian jest tak popularny?
Fortepian nie odniósł natychmiastowego sukcesu, prawdopodobnie dlatego, że był bardzo skomplikowany w budowie.
Ale kiedy kompozytorzy zaczęli na nim pracować, fortepian szybko stał się najmodniejszym i najbardziej rozpowszechnionym instrumentem tamtych czasów, z powodu jego wszechstronności, możliwości ekspresji oraz możliwości grania zarówno cicho jak i głośno.
O autorze
- Pasjonat muzyki odkąd usłyszałem pierwsze nuty na pianinie, a w wolnych chwilach webmaster. Postanowiłem stworzyć tę stronę, aby przynieść Ci (mam nadzieję) trochę wiedzy o instrumentach muzycznych i przetestować te, które uważam za najciekawsze dla muzyka.
