Fortepian był i jest jednym z najbardziej popularnych i wpływowych instrumentów w naszej historii. Na przestrzeni wieków było wielu sławnych pianistów, niektórzy klasyczni, niektórzy współcześni, a niektórzy bardziej nowocześni.
Ale wszyscy ci muzycy mieli ze sobą coś wspólnego. Zdefiniowali na nowo brzmienie i styl swojego instrumentu w sposób, który zrewolucjonizował muzykę.
Wybierzmy się w muzyczną podróż przez klawisze i odkryjmy najznakomitszych pianistów klasycznych na świecie.
Table des matières
1. Lang Lang (1982)
Urodzony w 1982 r. chiński pianista Lang Lang zaczął pobierać lekcje gry na fortepianie w wieku trzech lat, a swój pierwszy recital dał już dwa lata później.
W wieku 13 lat zdobył pierwszą nagrodę w Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym dla Młodych Muzyków im. Czajkowskiego w Japonii. Zwróciło to na niego uwagę wielu osób i zapoczątkowało bardzo udaną karierę.
Rok później, w 1996 r., wystąpił jako solista z Narodową Orkiestrą Symfoniczną Chin przed ówczesnym prezydentem Jiang Zeminem.
W 1997 r. przeniósł się do Stanów Zjednoczonych, gdzie kontynuował naukę u Gary’ego Graffmana, przewodniczącego Curtis Institute of Music w Filadelfii.
W 1999 r. zyskał sławę, gdy zastąpił André Wattsa na Ravinia Festival w Illinois i wykonał I koncert fortepianowy b-moll Czajkowskiego razem z Chicago Symphony Orchestra.
Był pierwszym chińskim pianistą, który wystąpił z Filharmonikami Berlińskimi w 2004 r., a prośby, które otrzymywał z prestiżowych imprez, rosły wraz z jego sławą.
Igrzyska Olimpijskie w 2008 roku, ceremonia wręczenia Pokojowej Nagrody Nobla w 2009 roku oraz Diamentowy Jubileusz Królowej Elżbiety II w 2012 roku to jedne z ważniejszych wydarzeń, w których uczestniczył.
Odniósł również komercyjny sukces dzięki wielu sprzedanym albumom i współpracy z takimi gwiazdami muzyki jak Metallica czy Pharell Williams podczas rozdania nagród Grammy w 2014 i 2015 roku.
2. Franciszek Liszt (1811-1886)
Innym równie znanym pianistą jest węgierski kompozytor Franciszek Liszt.
Liszt zrewolucjonizował recitale fortepianowe, nie tylko swoją charyzmą, ale również pozycją, którą przyjął. Jako pierwszy grał z profilu, tak że jego ręce pozostawały widoczne dla publiczności.
Znany ze swojej pianistycznej sprawności, która zadziwiała i porywała jego publiczność, skomponował między innymi Libestraume (Marzenia miłosne), Walce Mefisto, Sonatę fortepianową h-moll i słynne Années de Pèlerinage (Lata pielgrzymstwa).
Liszt był prawdziwą gwiazdą. Pozwalał, aby jego emocje i pasja zabłysły w mimice i gestach, a ta cecha sprawiła, że był zarówno wyśmiewany, jak i podziwiany.
Oto oryginalne wykonanie Liebestraum No. 3 przez Lang Langa na pianinie “Steinway Spirio | r“::
3. Wolfgang Amadeusz Mozart (1756-1791)
Jako kompozytora, Mozarta nie trzeba przedstawiać. Jest on jednym z najbardziej uznanych i płodnych kompozytorów okresu klasycznego.
Ale był również niesamowitym pianistą, który po raz pierwszy wystąpił przed publicznością w wieku zaledwie 5 lat. Przez wielu uważany był za cudowne dziecko.
Jego siostra Nannerl (tak, miał siostrę, i to równie utalentowaną), gdy byli dziećmi, opisała kiedyś jego grę jako “bezbłędną i bardzo wrażliwą”.
Jego geniusz kompozytorski i jego repertuar, obejmujący wiele klasyków fortepianowych, z pewnością wpłynął na wielu pianistów z bliska i daleka.
4. Claude Debussy (1862-1918)
Słynny francuski kompozytor i pianista, Claude Debussy, rozpoczął naukę gry na fortepianie w wieku 7 lat.
Okazało się, że ma wielki potencjał i w wieku 10 lat wstąpił do Konserwatorium Paryskiego.
Jednocześnie bardzo poświęcił się kompozycji, która w końcu wzięła górę nad jego grą na fortepianie. Kantatą L’Enfant prodigue w 1884 r. zdobył prestiżową nagrodę Prix de Rome.
Duży wpływ na niego mieli rosyjscy kompozytorzy Musorgski i Borodin, jak również Ryszard Wagner, a on sam był uważany za jednego z najbardziej wpływowych muzyków impresjonistycznych.
Napisanie słynnej Suite Bergamasque, ukończonej w 1905 r., zajęło mu 15 lat, a Clair de Lune, jeszcze bardziej znane dzieło niż sama suita, było właśnie trzecią z czterech części tejże suity fortepianowej.
5. Glenn Gould (1932-1982)
Słynny Leonard Bernstein nazwał kanadyjskiego pianistę Glena Goulda “jedną z najwspanialszych rzeczy, jakie przytrafiły się muzyce od lat!”
Urodzony w 1932 r. Gould już od najmłodszych lat uważany był za cudowne dziecko, podobno nauczył się czytać muzykę, zanim jeszcze potrafił czytać po angielsku.
Miał ciekawy pogląd na grę na fortepianie i powiedział, że może “ćwiczyć mentalnie”, i że nigdy nie rozumiał wartości intensywnej praktyki, ani dlaczego pianiści tak bardzo na nią nalegają.
Jego muzyka została włączona do “Golden Record” (pozłacana płyta, którą NASA wysłało do obcych, aby pokazać im Ziemską kulturę) na pokładzie statku kosmicznego Voyager jako hołd dla jego pracy.
Szkoła Glenna Goulda i jej fundacja po dziś dzień czczą jego pamięć.
6. Robert Schumann (1810-1856)
Niemiecki kompozytor i pianista Robert Schumann zaczął grać gamy w wieku sześciu lat.
W 1827 r. znalazł się pod wpływem austriackiego kompozytora Franza Schuberta i niemieckiego poety Jeana Paula Richtera.
Swoją przyszłą żonę, Klarę, córkę nauczyciela gry na fortepianie Friedricha Wiecka, poznał w wieku dziewięciu lat podczas wspólnej nauki. Później również została słynną pianistką, a wiele późniejszych utworów Schumanna zostało napisanych dla niej.
Wypadek, w którym jeden z jego palców został uszkodzony, sprawił, że Schuman mógł tylko komponować. Okres od 1833 do 1837 roku okazał się jednak bardzo produktywny.
Do jego najbardziej znanych dzieł należą Karnawał, Etiudy symfoniczne, Sceny dziecięce, Kreisleriana i Fantazja C-dur.
7. Ludwig Van Beethoven (1770-1827)
Podobnie jak Mozart, Ludwig Van Beethoven jest jednym z najsłynniejszych kompozytorów świata, ale był również wirtuozem fortepianu w swoich czasach.
Naukę rozpoczął w bardzo młodym wieku, a w wieku 11 lat był już bardzo utalentowany i mógł pracować jako nadworny organista.
Później stał się znany ze swoich kompozycji. Napisał wiele wspaniałych utworów, takich jak IX Symfonia, IV Symfonia i Sonata fortepianowa nr 14.
Z wiekiem zaczął tracić słuch, ale wciąż był w stanie komponować w niższym rejestrze, więc nadal pisał muzykę.
Nikt tak naprawdę nie jest pewien, co spowodowało jego głuchotę, chociaż stwierdzono, że miał duże ilości ołowiu we krwi.
8. Martha Argerich (1941-)
Urodzona w Argentynie w 1941 roku, słynna pianistka Martha Argerich zaczęła grać na fortepianie w wieku trzech lat i w wieku ośmiu lat zagrała swój pierwszy koncert, na którym zagrała Koncert fortepianowy d-moll Mozarta.
Sławę zyskała w 1965 r., gdy wygrała Międzynarodowy Konkurs Chopinowski w Polsce.
Nie przepadała za światłem reflektorów, unikała uwagi mediów, ale występy publiczne ujawniły jej fantastyczny talent i zdolności muzyczne. Woli występować na scenie w zespole, niż jako solistka, dlatego od lat 80. gra w formacie koncertowym.
W 2002 r. ukazał się film dokumentalny zatytułowany Martha Argerich, Evening Conversation, będący filmem biograficznym.
9. Maurice Ravel (1875-1937)
Talent muzyczny francuskiego kompozytora i pianisty Maurice’a Ravela został odkryty w młodym wieku.
Zachęcony przez ojca, inżyniera z wykształcenia, w 1889 roku w wieku 14 lat zapisał się do Konserwatorium Paryskiego i pozostał tam do 1905 roku.
W 1928 r. skomponował swoje najsłynniejsze dzieło, Bolero, początkowo jako balet z Idą Rubinstein w roli głównej.
Ravel w ciągu ostatnich pięciu lat życia był poważnie dotknięty afazją.
Choroba wpłynęła na jego wzrok oraz mowę i uniemożliwiła mu komponowanie muzyki, chociaż jego twórczość muzyczna pozostała tak samo aktywna jak zawsze.
Operacja odblokowania zatoru w naczyniu krwionośnym zaopatrującym mózg nie powiodła się i Ravel zmarł w 1937 r. w Paryżu.
10. Feliks Mendelssohn (1809-1847)
Ten niemiecki kompozytor, pianista, dyrygent i pedagog jest uważany za jednego z największych i najsłynniejszych muzyków okresu romantyzmu.
Pierwszych lekcji gry na fortepianie udzielali mu rodzice.
W 1811 r. rodzina przeniosła się do Berlina, gdzie studiował kompozycję u Carla Zeltera i grę na fortepianie u Ludwiga Bergera. Ten pierwszy ponoć miał znaczący wpływ na rozwój Mendelssohna.
Po raz pierwszy wystąpił publicznie w 1818 r., mając dziewięć lat, a w wieku 12 lat zagrał utwory Bacha dla poety J.W. Van Goethego.
Jego III kwartet fortepianowy h-moll, napisany w 1825 roku, był poświęcony Goethemu.
W następnym roku skomponował uwerturę do Snu nocy letniej, która wraz z Symfonią “Włoską” (1833), koncertem skrzypcowym (1844), dwoma koncertami fortepianowymi (1831, 1837) i oratorium Eliasz (1846) należy do jego najbardziej znanych dzieł.
W 1843 r. założył Konserwatorium Muzyczne w Lipsku i nauczał tam kompozycji razem z Robertem Schumannem.
Śmierć siostry w 1847 r. zdruzgotała go i kilka miesięcy później zmarł w Lipsku.
Jest uznawany za jednego z najlepszych kompozytorów okresu romantyzmu.
11. Fryderyk Chopin (1810-1849)
Chopin jest uważany za najlepszego polskiego kompozytora.
Swój pierwszy utwór opublikował w wieku zaledwie 7 lat. Już w wieku 8 lat pisał oryginalne kompozycje, między innymi Poloneza g-moll.
W 1826 r. został przyjęty do Konserwatorium Muzycznego w Warszawie. W 1829 r. jego rodzice uznali, że powinien poszerzyć swoje horyzonty muzyczne i wysłali go do Wiednia.
W ciągu następnych trzech lat Chopin podróżował po całej Europie i w końcu w 1832 r. osiadł w Paryżu, gdzie poznał i zaprzyjaźnił się z takimi ludźmi jak Franciszek Liszt czy Feliks Mendelssohn.
Poznał francuską powieściopisarkę Amantine Dupin, pseudonim George Sand, a w 1839 r. w Marsylii zdiagnozowano u niego gruźlicę.
Po powrocie do zdrowia spędził z Sand kolejne siedem lat w Nohant, rodzinnym domu Sand na południe od Paryża.
To był niezwykle produktywny okres dla Chopina, podczas którego stworzył jedne ze swoich najlepszych dzieł, takie jak Sonata h-moll, Nokturny op. 55 i Mazurki op. 56.
Inne jego słynne utwory to Fantazja-Impromptu (1834), Nokturn cis-moll op. post. (1870) i 24 Preludia (1839).
12. Klara Schumann (1819-1896)
Podczas gdy jej o wiele bardziej znany mąż Robert był w centrum uwagi, to ona była o wiele bardziej utalentowana niż on. Jeśli on był świetnym kompozytorem, to ona była niesamowitą wykonawczynią.
Klara Schumann była jedną z tych nielicznych pianistek, które wyróżniły się w zdominowanym przez mężczyzn XIX wieku i była uważana za jedną z gwiazd swoich czasów.
Po śmierci męża w 1856 r. związała się ze słynnym skrzypkiem Josephem Joachimem i przez wiele lat dawała koncerty z nim.
Oprócz własnych kompozycji wykonywała utwory Brahmsa, Chopina i Mendelssohna.
Wciąż zachęcała swoich uczniów, aby zastanawiali się nad pierwotnym zamysłem wykonywanego utworu i w ten sposób realizowali zamysł kompozytora poprzez swoje wykonanie. Ta metoda refleksji i ekspresji stała się światowym standardem, a nawet została doceniona w Juilliardzie.
13. Vladimir Horowitz (1903-1989)
Ten urodzony w Rosji pianista jest poważnym pretendentem, jeśli chodzi o najlepszych pianistów wszech czasów.
Jego wykonania utworów Liszta, Chopina, Rachmaninowa, Prokofiewa i Scarlattiego były podziwiane przez krytyków, a on sam był chwalony za niewiarygodną precyzją i zakres dynamiki.
W wieku 12 lat wstąpił do Konserwatorium Kijowskiego i zadebiutował na koncercie w Charkowie w 1922 roku.
Rok później, jego występy w Leningradzie, podczas których zagrał ponad 200 utworów na 23 recitalach, bez żadnych prób, potwierdziło jego status w świecie muzycznym.
Po uzyskaniu obywatelstwa amerykańskiego w 1944 roku Horowitz przerwał występy publiczne w latach 1953-1965, a w USA wystąpił tylko w 1971 i 1984 roku.
Następnie w 1982 r. odbył tournée po Europie, w 1986 r. dał dwa koncerty w Związku Radzieckim, a w 1987 r. zagrał swój ostatni koncert w Hamburgu.
Był również mentorem kilku znanych pianistów, takich jak Gary Graffman, Ronald Turini i Murray Perahia.
W 1989 r. został pochowany na rodzinnej działce Toscaninich w Turynie, we Włoszech.
14. Siergiej Rachmaninow (1873-1943)
Jako jeden z najbardziej cenionych wirtuozów wszech czasów Rachmaninow włączył do swojego repertuaru dzieła takich niesamowitych kompozytorów jak Bach, Beethoven, Chopin, Debussy, Liszt, Mozart i Schumann (i to tylko parę nazwisk).
Czajkowski był dla niego wzorem jako koncertujący pianista. Niezwykły talent kompozytorski Rachmaninowa (był samoukiem) ujawnił się po napisaniu pierwszego utworu w wieku 15 lat.
W 1918 r. przybył do Nowego Jorku i zaczął tam zarabiać na występach.
Jego poświęcenie ćwiczeniu było legendarne: grał do 15 godzin dziennie.
Do jego słynnych dzieł należą II koncert fortepianowy, rapsodia na temat Paganiniego i Sonata na fortepian i wiolonczelę g-moll op. 19.
15. Artur Rubinstein (1887-1982)
Ten polski pianista zaczął grać na fortepianie w wieku trzech lat, a w wieku ośmiu lat uczył się w Konserwatorium Warszawskim. Zadebiutował publicznie w wieku 7 lat, a w wieku 13 lat w Europie.
Jego poświęcenie ćwiczeniu doprowadziło do tego, że spędzał przy fortepianie od 12 do 16 godzin dziennie, co poprawiło jego już imponujące zdolności techniczne.
Rubinstein jest nadal uważany za jednego z największych pianistów XX wieku.
Jego repertuar jest szeroki i obejmuje utwory Beethovena, Chopina i Mozarta, jak również bardziej współczesne utwory Ravela, Albeniza i Strawińskiego.
Gdy powrócił na scenę w Carnegie Hall, został wreszcie doceniony za swój geniusz, po tym jak jego dwa poprzednie występy (1906 i 1919) spotkały się z niezbyt zachęcającymi reakcjami.
16. Daniel Barenboim (1942-)
Ten izraelski pianista i kompozytor jest znany oraz podziwiany za swoje wykonania Beethovena i Mozarta i jest wysoko ceniony za kierowanie Chicagowską Orkiestrą Symfoniczną.
Oboje jego rodzice byli pianistami, a jego ojciec był nauczycielem muzyki o dobrej reputacji i pozycji.
Jako pianista zadebiutował w wieku siedmiu lat i w 1956 r. wystąpił w Royal Philharmonic w Londynie, a w 1957 r. w Carnegie Hall w Ameryce.
Swoją karierę dyrygenta rozpoczął w 1962 roku w Izraelu, a następnie w Australii. Od 1975 do 1989 r. był dyrygentem Orchestre de Paris, a w 1989 r. przyjął stanowisko w Chicagowskiej Orkiestrze Symfonicznej.
Poprzez muzykę prowadził kampanię na rzecz pokoju na Bliskim Wschodzie. Jest współzałożycielem West-Eastern Divan Orchestra, która po raz pierwszy wystąpiła w Egipcie w 2009 roku.
17. Siergiej Prokofiew (1891-1953)
Najpierw uczyła go matka, później Siergiej Tanejew, a następnie Reinhold Gliere szkolił go w zakresie kompozycji w ramach przygotowań do wstąpienia do Konserwatorium Petersburskiego.
Jego talent twórczy został nagrodzony nagrodą Anton Rubinstein Piano Prize za kompozycję i znakomite wykonanie I koncertu fortepianowego D-dur.
Swój pierwszy występ publiczny dał w 1908 roku, a następnie grał razem z Moskiewską Orkiestrą Symfoniczną w latach 1911-1912.
Podróżując przez Rosję, a następnie do San Francisco w 1918 r., grał w Tokio i Jokohamie, a po występach w Nowym Jorku w 1919 r. i w 1923 r. ostatecznie osiadł w Paryżu.
W latach 20. i na początku 30. Prokofiew odbył tournée po centrach muzyki w Europie. W 1933 r. wrócił do Moskwy, w 1936 r. wypowiedział swoje paryskie mieszkanie, a w 1938 r. odbył ostatnie tournée po Zachodzie.
W latach poprzedzających II wojnę światową miał premierę kilka swoich największych dzieł, m.in. II koncert skrzypcowy g-moll (1935), “Romeo i Julia” (1936) oraz “Piotruś i wilk” (1936).
Z biegiem lat jego bardzo wysokie tempo pracy miało złe skutki zdrowotne, a do tego doszedł stres spowodowany cenzurą partii komunistycznej. Zmarł nagle w 1953 r. na wylew krwi do mózgu.
Pośmiertnie, w 1957 r., za VII symfonię otrzymał Nagrodę Lenina, najwyższe wyróżnienie w Związku Radzieckim.
Oto nagrane występy Prokofiewa:
18. Krystian Zimerman (1956-)
Krystian Zimerman to polski pianista i dyrygent, najbardziej znany ze swoich pasjonujących interpretacji muzyki Chopina.
Zaczął grać na fortepianie w wieku pięciu lat, pod kierunkiem swojego ojca. Po tym wczesnym kształceniu uczył się u Andrzeja Jasińskiego i tam pozostał, aby dokończyć swoją edukację muzyczną.
W 1973 r. zdobył pierwsze miejsce w Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Ludwiga Van Beethovena w Hradec Kralove.
Dwa lata później, w 1975 r., występ na Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina był początkiem jego międzynarodowej kariery.
W 1976 r. został zaproszony do Paryża przez Artura Rubinsteina, co okazało się decydujące dla jego kariery.
Chociaż pasjonuje się Chopinem, w jego repertuarze znajdują się również utwory Liszta, Schuberta, Brahmsa, Griega i Beli Bartoka, i to tylko niektóre z nazwisk.
Jego niewiarygodne umiejętności techniczne i zdolność do poruszania publiczności swoją grą niewątpliwie bardzo dużo wnoszą w muzykę i fortepian.
Muzyka nie jest dźwiękiem. Muzyka polega na wykorzystaniu dźwięku do organizowania emocji w czasie.
19. Mitsuko Uchida (1948-)
Mitsuko Uchida jest zaliczana do grona najlepszych współczesnych pianistów.
Jej wykonania utworów Schumana, Schuberta, Mozarta i Beethovena są zarówno wzruszające, jak i dynamiczne, co słusznie zapewniło jej wysoki status we współczesnej muzyce klasycznej.
Jej kształcenie muzyczne rozpoczęło się dopiero wtedy, gdy w 1960 r. jej rodzina przeprowadziła się do Wiednia, gdzie zapisała się na Wiedeńską Akademię Muzyczną pod kierunkiem Richarda Hausera. Dwa lata później, w wieku 14 lat, dała swój pierwszy recital.
Na początku lat 70. przeniosła się do Londynu i w latach 80. zaczęła zdobywać sławę dzięki swoim wykonaniom Mozarta, później rozszerzyła swój repertuar o utwory Debussy’ego, Schuberta i Beethovena.
20. Sviatoslav Richter (1915-1997)
Ten urodzony w Rosji pianista jest uważany za jednego z najlepszych we współczesnej historii.
Jego kariera jako pianisty rozpoczęła się w 1934 r., a jego oddanie, aby grać wielkie dzieła dokładnie tak, jak zostały napisane, było legendarne.
Grał w tak prestiżowych salach jak nowojorska Carnegie Hall i był najbardziej znany ze swoich wykonań utworów Brahmsa, Paganiniego, Händela, Beethovena i Debussy’ego.
Uważał, że pianista powinien dobrze przestudiować utwory i odtworzyć je bez wprowadzania zmian.
Był również przyjacielem kompozytorów Szostakowicza i Prokofiewa, z których obaj skomponowali dla niego utwory.
Jako artysta wolał grać w stodole we Francji, niż na wielkich scenach świata.
Zakończenie
To tylko kilku z najsłynniejszych pianistów klasycznych w historii.
Mam nadzieję, że udało się Ci dowiedzieć więcej o tych niezwykłych postaciach i że skorzystasz z okazji, aby posłuchać niektórych z ich nagrań lub kompozycji.
Jeśli przeoczyłem coś, co powinno się tu znaleźć, proszę dać nam znać, a zaktualizuję listę.
O autorze
- Pasjonat muzyki odkąd usłyszałem pierwsze nuty na pianinie, a w wolnych chwilach webmaster. Postanowiłem stworzyć tę stronę, aby przynieść Ci (mam nadzieję) trochę wiedzy o instrumentach muzycznych i przetestować te, które uważam za najciekawsze dla muzyka.